Print Al |
oseph White, liderlik konusunda 25 yıldan uzun süredir akademik kariyere sahip bir uzman. Akademik ve pratik alandaki deneyimleri onu liderlik konusunda kitap yazmaya götürdü. “The Nature of Leadership” adlı kitabında, liderliğin sonradan öğrenilebilir olduğunu, her yöneticinin “lider” olamayacağını savunuyor. Yaptığı araştırmalar sonucunda onları üç grupta topluyor: “Analitik düşünme gücüne sahip olanlar, İnsani ilişkilere değer verenler ve İnovasyonu sağlayan mükemmel liderler.” White, “En iyileri son gruptakilerdir. Çünkü, onlar, sorunları görebilir, tehdit ve fırsatları ayırt edebilir ve ona göre şirketin geleceğini yönlendirebilir” diyor. Liderlik kavramı tarihin tozlu sayfaları arasında, zaman içinde değişikliğe uğradı. Hitler de liderdi, Abraham Lincoln de, Büyük İskender de. Bir zamanlar liderlik diktatör olmaktan geçerken bugün global şirketler liderlerinden çok yönlü olmalarını bekliyor. Bir liderin çok zeki olması, artık yetmiyor. Çok yönlü düşünebilme kapasitesine sahip olması hayati önem taşıyor. İyi bir liderin ise bu özellikleri doğuştan taşıması gerekmiyor. Ünlü yönetim uzmanı Joseph White, kişilerin eğer isterlerse liderlik vasıflarını öğrenip uygulayabileceklerini düşüyor. Joseph White, “The Nature of Leadership” (Liderliğin Doğası) adlı kitabında lider olmak isteyenlere deneyimlerinden yola çıkarak öneriler sunuyor ve ekliyor: “Kendinize sorun mükemmel bir lider olmak için kendimi geliştirebilir miyim? Liderlik görevini yerine getirebileceğim bir şans yakalayabilecek miyim?” White, şöyle devam ediyor: “Yıllardır birçok kişi bana ‘Nasıl iyi lider olunur’ sorusunu sordu. Benim yanıtım ise, ‘Sadece 3 maddeyi uygulayın, yeter’ oluyordu.” White’ın kitabında sözüne ettiği bu maddelerden biri, liderlerin şirketleri için yüksek hedefler koymaları gerektiği. İkinci madde mükemmel çalışanlar çıkarmak için onları eğitmeleri ve sonuncusu ise çalışanların coşku ile işlerine dört elle sarılmalarını sağlamaları… White’a göre bu 3 maddeyi yerine getiren kişi, iyi bir lider anlamına geliyor. Ancak iş bununla da kalmıyor. İyi bir liderin, daha fazla yeteneğe sahip olması gerekiyor. Bu nedenle White, liderleri üç grupta topluyor. Analitik düşünme gücüne sahip sert liderler, insani ilişkilere değer veren ve çalışanlarını yetiştirebilen duygusal liderler ve inovasyonu sağlayan mükemmel liderler. Her biri her farklı organizasyon ve pazar yapısında gerekli. White, ayrıca liderlerin, etrafındaki insanları düşünceleri ve hareketleri ile mıknatıs gibi çekebilmesi gerektiğini de düşünüyor. “The Nature of Leadership” adlı kitabın yazarı Joseph White ile liderlik üzerine konuştuk. İdeal Liderin Özellikleri İdeal bir liderin sahip olması gereken bazı özellikler var: Göreve duyulan istek, yetenek, güçlü ve pozitif karakter… Bunlar, bir liderden beklenen en önemli özelliklerden birkaçı. Diğer taraftan liderin sert, analitik düşünme gücüne sahip, mantıklı, kararlarında tutarlı ve kesin olması da beklenir. Bu kesin ve sert özelliklerinin yanı sıra, liderin kadınlarda güçlü olan bazı özelliklere de sahip olması gerekiyor. İlgili, çalışanlarını yetiştirebilen ve yapıcı olması da bir lideri başarılı kılar. Ama bence üçüncü grup olarak adlandırdığım mükkemmel bir liderin inovatif ve risk alabilen bir karaktere sahip olması gerekiyor. Her potansiyel lider gerçekten görevde olmak mı istiyor yoksa kişisel bir bağışçı mı? Önce buna karar vermek gerekiyor. Her liderin kendine özgü bir karakteri var. Bazıları zekası kimi herkesten farklı yetenekleri ile diğerlerinden farklılaşıyor. Bazıları duygusal yönü ile kimi de mantığı ile bu yolculuğa başlar. Hangi özellik öne çıkarsa çıksın, zayıf kalan yanının düzeltilmesi gerekiyor. Örneğin, birçok liderin insanlarla ilişkisi iyi ama sayılarla kötü veya bazen de tam tersi durum söz konusu. Ayrıca farklı şirketlerin farklı tipte liderlere ihtiyacı var. Örneğin IBM’in eski CEO’su Lou Gertsner daha katı tutumlara sahip bir liderdi. Ama Gertsner, IBM’in dönüm noktası oldu. İki Tip Yöneticiye Dikkat Liderler arasındaki farkları size bir örnek vererek anlatmak istiyorum. Hayatımdaki ilk işyerim Kalamazoo’daki bir toptan satış mağazası idi. Hatırladığım en net şey, o mağazadan emekli olan Bert isimli bir çalışanın her gün gelip işlerimize yardımcı olması ve mola verdiğimizde de gelip bizimle sohbet etmesiydi. İşte burada sert, analitik düşünme gücüne sahip bir liderin yönettiği şirket ile duyguları ile yöneten bir liderin şirketi arasındaki fark çok net görünüyor. Bert, hala kendini o şirketin bir çalışanı ve üyesi olarak görebiliyordu. Ama bence bir şirketin her iki lidere de ihtiyacı var. Çünkü, şirketler rekabet dolu bir pazarda yer alıyor. Ve analitik düşünebilen insanlara çok ihtiyaç var. Öte yandan çalışanlarını yetiştiren, yapıcı ve daha duyguları ile hareket eden liderlere de ihtiyaç var. Çünkü bu tip bir liderle çalışanlar, işlerine daha çok bağlanıyor ve daha mükemmel işler ortaya koyabiliyor. Ancak bence en önemlisi, mükemmel liderlerin bir şirkette var olması. Çünkü, bu tip liderler inovasyon gerçekleştirebilen kişiler. Şirketlerine artı değer kazandırıyorlar ve en önemlisi risk alabiliyorlar. Lider Nasıl Davranmalı? İyi bir lider çalışanlarına başarılması olası hedefler koymalı. Çünkü, çalışanlar eğer o hedefi başaramazlarsa, yaptıkları işten dolayı memnuniyetsizlikleri artar. Liderin çalışanlarla dürüst, samimi, yapıcı ilişkiler içinde olması gerekiyor. Bu tutum performans artışı sağlar. Hatta mümkünse yüksek performanslar için para, sözel olarak onları gururlandıracak övgüler ya da farklı fırsatlar sunulmalı. En iyi liderler, yenilik getirebilen kişilerdir. Sorunları görebilir, tehdit ve fırsatları ayırt edebilir ve ona göre şirketin geleceğini yönlendirebilir. Sadece kazanan tarafı değil, şirketin yaşadığı sıkıntıları da göz önünde bulundurur ve ona göre çözüm arayışları içine girer. Kendi oyunlarını kendileri kurar, daha sonra da kazanır. Küresel ısınma, kıtlık ve değişim dünyada yaşanan en büyük problemler ama yetenekli bir lider bu problemleri fırsata dönüştürebilir ve şirketinin rakiplerinin önüne geçmesini sağlayabilir. İşte o liderlerden biri de Steve Jobs. Kullanımı kolay mouse yaptı. Müziği dijital ortama sokarak kişilerin çok daha rahat kontrol edebilecekleri bir sistem geliştirdi. Kabul etmek gerekir ki risk almadan asla değişiklik olmaz. Ama bu aptalca kararlar alıp şirketi batırmak anlamına gelmiyor. Önemli olan riski hesaplayarak, iyi yöneterek, doğru almak. İyi bir lider etrafindakilere yetenekli olduğunu kanıtlayabilen, hedeflerine uygun hareket eden kişidir. Lider parlar. Lider derken, başkalarını mıknatıs gibi etrafına çekebilen bir kişiden bahsediyorum. Yönetici İle Liderin Farkı Yöneticilik ve liderlik farklı şeyler. Yönetici olmak çok önemlidir. Planlama, yapılan planı organize etme, yönetme ve kontrol etmekten geçer. Bir kişi iyi bir yönetici olabilir ama iyi bir lider olabilir mi? Her zaman olmaz. Yönetmek direktiflerle ilgili bir görevdir. Trenin doğru zamanda kalkıp kalkmadığıyla ilgilenir. Bütçelendirme yapar ve ardından çalışanlarının buna uyum göstermesini sağlar. Liderlik de çok önemlidir. Lider, çok önemli değişiklikler gerçekleştirerek sonucunda şirketi için mükemmel bir sonuç çıkarır. Yani kısaca yönetici, direktif verir ve bu direktiflerin gerçekleşip gerçekleşmediği konusunda kontrollerle ilgilenirken, lider hedeflerin başarılması ve sonucunda değişiklikliği konu edinir. Her ikisi de şirketin geleceği için çok önemli. Geçen birçok yıl bana çok şey öğretti. Çalışanların bazıları çok akıllı, bazıları iyi eğitimli, bazılarının ise deneyimi ve CV’si diğerlerinden daha etkili. Ama öğrendiğim ve gördüğüm en önemli şey, çok azının liderlik vasıflarına sahip olduğu. İşte bu nedenle kimisi yönetici kimisi de lider oluyor. Geçmişten Bugüne Liderlik Bence en kötü karakterli ve niyetli lider Hitler’di. Bu, kişinin doğuştan sahip olduğu bir özellik ve çok büyük ihtimalle de değiştirilemez. Yöneticiler bu kişileri kesinlikle lider yapmamalı. Çünkü getirecekleri yarardan çok şirkete zarar verirler. Hitler kadar olmasa da bir liderin sahip olacağı negatif özellikler, gereğinden fazla hırs, bencillik ve dürüst olmamak. Bu özellikleri taşıyanları kesinlikle liderlik pozisyonuna getirmemek gerekiyor. En büyük değişim, dünyada saf otoritenin gücünü yitirmesi ile oldu. Önceden liderler otoriteyi ilk önce tanrıdan, daha sonra da kral ve kraliçeden alırlardı. Bu kişileri takip edenler çok eğitimli değillerdi ve liderler de otoriteyi çok farklı kullanmaya başladılar. Şimdi ise liderler etrafındaki insanların saygılarını ve güvenlerini kazanmak durumunda. Fikirlerini satabilmeli ve insanları ikna edebilmeli. Saf otorite gücünü yitirdi ama onun yerini etki gücü aldı. Tarihe Geçen Liderler Kitabımda Abraham Lincoln, Jack Welch, Steve Jobs, ve Martin Luther King ile ilgili örnekler veriyorum. Ben tüm bu kişileri mükemmel liderler olarak tanımladım, ki bu kişilerin bazıları bence iyi liderler değildi. Hepsinin ortak özelliği güçlü karakterlere, tutarlı kararlara sahip olmalarıydı. Ancak duygusal açıdan gösterdikleri davranışlar yeterli değildi. Fakat bu kişileri diğerlerinden ayıran en önemli özellik, pozitif bir değişikliği gerçekleştirmiş olmaları. Örneğin Abraham Lincoln, ABD’de yaşanan iç savaşta Amerikan halkını bir arada Tutabildi ve köleliği sonlandırdı. Lincoln, benim aynı zamanda en favori liderim. Çok yetenekli ama ilk bakışta hiç de öyle görünmüyor. Ama Lincoln’ün güçlü yetenekleri, bütünleştiriciliği ve cesareti vardı. Lincoln, benim ilham kaynağım. Jack Welch ise CEO’su olduğu GE için çok önemli bir değer meydana getirdi. Steve Jobs inovasyon anlamında büyük bir lider. Macintosh, iPod gibi devrimci ürünlerin çıkmasını sağladı. Martin Luther King ise Amerika’da yaşanan ayrımcılığa karşı yasal bir çözüm getirebildi. Kitapta saydığım her kişinin mükemmel lider özelliklerinden bahsettim. Bunlar da, yenilikçilik, risk alabilme gücüne sahip olmak, yetenek için aç olmak ve belli hedefler doğrultusunda sonuca ulaşmak. Lider Olmak İsteyenlere Öneriler Örnek Liderinizi Seçin İlk önce en başarılı bulduğunuz kişiden sizi eleştirmesini isteyin. Bu eleştiri tamamen dürüstçe olmalı. İkincisi, kendiniz için çalışılması en iyi işyerini ve en iyi yöneticiyi seçin. Madeleine Albright’ın başarılarındaki öncülüğünü, Steve Jobs’ın estetik düşüncelerini, Herb Keller’in gülüşü ve insanları sevmesini örnek gösterebilirim. Açıkçası, ben bu kişileri örnek alarak liderlik vasıflarımı güçlendiriyorum. Lider olmak isteyenler bu yolu seçmeli. Hatalardan Ders Alın Aynı zamanda var olan liderlerlerin yanlışlarından da kendinize pay çıkarabilirsiniz. Örneğin, hiçbir ABD başkanı Bill Clinton kadar doğal yeteneğini ve fırsatlarını boşa harcadı mı? Yöneticiler Bill Clinton’dan George W. Bush’a kadar yapılmaması gerekenleri öğrenmeliler. Patronlar Stres Yapıyor Araştırmalara göre, çalışanların yüzde 65-75’i, işyerinin kötü ve stresli olmasının nedeni olarak patronları görüyor. Nedeni ise patronların karar verme yeteneklerinin olmaması ve bu durumun işyerinde çatışmaya neden olması. Liderin İnovasyondaki Rolü Çalışanları Sürece Sokabilmeli Mükemmel bir lider olmak için inovasyon gerekiyor. Bu nedenle liderler ilk once kendilerini, daha sonra da şirketlerini inovasyon sürecine sokmalı. Birçok şirketin düşük performans sergilemesinin nedeni değişikliğe ayak uyduramamasından kaynaklanıyor. Bu aşamada mükemmel liderlere çok büyük görev düşüyor. Lider yenilikçi düşünme yeteneğine sahip olmalı ve çalışanlarını bu sürece sokabilmeli. Analitik Ve Yapıcı Olmalı İnovasyonu gerçekleştirebilmek için liderlerin hem analitik hem de yenilikçi düşünme gücüne ihtiyacı var. Bunu başarı ile gerçekleştiren şirketler ise Apple, Pixar Animasyon Stüdyoları, 3M ve Honda. İnovasyon isteyen liderlerin şu 4 şeye ihtiyacı var: Yeniliği kabul et, içini doldur, başlat ve şekil ver. Ve son olarak yeniliği besle ve koru. Liderler Görevini Nasıl Devretmeli? Sonlar Ve Başarı Eleledir Her liderin bir gün sonu gelir. Bu son bazen planlı gerçekleşir bazen de bir anda ve hiç beklenmedik bir zamanda olur. Aslında sonlar ve başarı elele gider. Başarılı bir şirketin lideri, görevi bir diğer lidere bırakırken aynı başarıyı onun da sağlaması beklenir. Ancak bunu çok az şirket gerçekleştirebilir. İlk örnek olarak akla GE geliyor. Liderlik Ne Kadar Sürmeli? Bence başarılı bir liderlik görevini devretmede en büyük zorluk, liderin çok uzun yıllar şirkette olması durumunda yaşanıyor. Örneğin ben Michigan Üniversitesi’nde dekanlık görevime sadece 10 yıl devam etmem gerektiğini planladım ve buna da bağlı kaldım. Takım Çalışması Önemli Bu nedenle liderlerin kısıtlı zaman içinde çok iş yapmaları beklenir. Lider etkin calışma sistemini zaman kısıtından ötürü iyi bir grup çalışması ile gerçekleştirebilir. Bu nedenle başarılı bir ekip kurmalı. |
Kaynak: Hande Yavuz , Link : www.capital.com.tr
Anahtar Kelimeler: liderlik, en iyi liderler, yenilikçi lider,